Blog prawniczy

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 roku w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych w art. 39 wprowadza system automatycznej wykonalności orzeczeń zagranicznych.

Zgodnie z tym przepisem orzeczenie wydane w państwie członkowskim, które jest wykonalne w tym państwie, jest również wykonalne w innym kraju UE bez potrzeby stwierdzania jego wykonalności. Oznacza to, że wykonalność danego orzeczenia rozciągana jest automatycznie na terytorium całej Unii Europejskiej z chwilą, gdy orzeczenie staje się wykonalne w państwie, w którym je wydano. W konsekwencji w państwie, w którym ma się toczyć postępowanie egzekucyjne nie jest konieczne przeprowadzenie dodatkowego postępowania w celu stwierdzenia wykonalności orzeczenia.

Postępowanie w sprawie wykonywania orzeczeń wydanych w innym państwie członkowskim

Zgodnie z art. 41 rozporządzenia nr 1215/2012 zasadniczo postępowanie w sprawie wykonywania orzeczeń wydanych w innym państwie członkowskim podlega prawu wezwanego państwa, a orzeczenie wydane w którymkolwiek państwie należącym do Unii Europejskiej i wykonalne w wezwanym państwie członkowskim jest tam wykonywane na tych samych warunkach, co orzeczenie wydane w tym wezwanym państwie członkowskim. W świetle powyższego przepisu należałby zwrócić uwagę przede wszystkim na dwie kwestie:

1) Postępowanie w sprawie wykonywania orzeczeń prowadzone na podstawie zagranicznego orzeczenia podlega prawu wezwanego państwa członkowskiego, tj. prawu państwa, na którego terytorium będzie toczyć się postępowanie egzekucyjne. Rozporządzenie nr 1215/2012 jedynie w niewielkim zakresie modyfikuje przebieg tego postępowania, m.in. gdy chodzi o dokumenty, które wnioskodawca powinien przedstawić właściwemu organowi egzekucyjnemu celem wykonania orzeczenia. Zgodnie z art. 42 rozporządzenia dokumentami tymi są odpis orzeczenia spełniający warunki niezbędne do stwierdzenia jego autentyczności oraz zaświadczenie wydane zgodnie z art. 53, potwierdzające wykonalność orzeczenia i zawierające wyciąg z orzeczenia, a w stosownych przypadkach również odpowiednie informacje o podlegających zwrotowi kosztach postępowania i naliczeniu odsetek. Zaświadczenie to jest wydawane przez sąd pochodzenia na formularzu stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia nr 1215/2012. Zasadniczo, nie jest wymagane przedłożenie tłumaczenia treści zaświadczenia oraz orzeczenia, choć rozporządzenie w art. 42 ust. 3 i 4 wprowadza możliwość żądania tłumaczeń ww. dokumentów przez właściwy organ egzekucyjny.

2) Orzeczenie wydane w innym państwie członkowskim i wykonalne w państwie wezwanym jest wykonywane na tych samych warunkach, co orzeczenie wydane w tym państwie wezwanym. Zasada ta wyklucza zatem możliwość wprowadzania odmiennych przepisów dotyczących wykonywania orzeczeń zagranicznych w państwie wezwanym.

Odmowa wykonania orzeczenia

Wprowadzony rozporządzeniem nr 1215/2012 system automatycznej wykonalności orzeczeń zagranicznych nie oznacza, że organy państwa wezwanego nie mogą odmówić wykonania orzeczenia. Rozporządzenie wprowadza zamknięty katalog podstaw odmowy wykonania zagranicznego orzeczenia. Zgodnie z art. 46 rozporządzenia na wniosek osoby, przeciwko której wystąpiono o wykonanie orzeczenia, odmawia się wykonania orzeczenia w przypadku stwierdzenia jednej z podstaw odmowy uznania, o których mowa w art. 45, tj. w przypadku gdy:

1) Wykonanie byłoby oczywiście sprzeczne z porządkiem publicznym wezwanego państwa członkowskiego;

2) Pozwanemu, który nie wdał się w spór, nie doręczono dokumentu wszczynającego postępowanie lub dokumentu mu równorzędnego w czasie i w sposób umożliwiający mu przygotowanie obrony, chyba że pozwany nie złożył przeciwko orzeczeniu środka zaskarżenia, chociaż miał taką możliwość;

3) Orzeczenia nie da się pogodzić z orzeczeniem wydanym między tymi samymi stronami w wezwanym państwie członkowskim;

4) Orzeczenia nie da się pogodzić z wcześniejszym orzeczeniem wydanym w innym państwie członkowskim lub w państwie trzecim w sporze o to samo roszczenie między tymi samymi stronami, o ile to wcześniejsze orzeczenie spełnia warunki konieczne do jego uznania w wezwanym państwie członkowskim lub

5) Orzeczenie jest sprzeczne z:

a. rozdziałem II sekcje 3, 4 lub 5, w przypadku gdy ubezpieczający, ubezpieczony, uposażony z tytułu ubezpieczenia, poszkodowany, konsument lub pracownik był stroną pozwaną, a zatem gdy orzeczenie narusza przepisy dotyczące jurysdykcji w sprawach ubezpieczeniowych, konsumenckich lub pracowniczych;

b. rozdziałem II sekcja 6, tj. gdy orzeczenie narusza przepisy dotyczące jurysdykcji wyłącznej.

Jeśli chodzi o postępowanie w przedmiocie odmowy wykonania orzeczenia, jest ono regulowane przez rozporządzenie nr 1215/2012 w art. 47-51. Zgodnie z art. 47 wniosek o odmowę wykonania składa się do sądu, zgłoszonego przez państwo członkowskie Komisji zgodnie z art. 75 lit. a), a do postępowania w sprawie odmowy wykonania, o ile nie jest ono objęte rozporządzeniem, stosuje się przepisy prawa wezwanego państwa członkowskiego. W Polsce zgodnie z art. 115323 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego wniosek o odmowę wykonania orzeczenia wnosi się do sądu okręgowego miejsca zamieszkania albo siedziby dłużnika, a w braku takiego sądu – do sądu okręgowego, w którego okręgu ma być lub jest prowadzona egzekucja. W przedmiocie wniosku o odmowę wykonania orzeczenia sąd orzeka postanowieniem, na które przysługuje zażalenie, a od postanowienia sądu apelacyjnego skarga kasacyjna.