Blog prawniczy

Podstawową zasadą obowiązującą na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 645 z późn. zm.) – dalej jako „Ustawa” – w zakresie zatrudnienia cudzoziemca, jest konieczność uzyskania przez cudzoziemca zezwolenia na pracę.

Procedurę uzyskania takiego zezwolenia należy zaliczyć do grupy złożonych i czasochłonnych. W tym zakresie wspomnieć należy m.in. o konieczności dołączenia do wniosku o wydanie zezwolenia na pracę informacji starosty właściwego, ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca, o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy, sporządzonej z uwzględnieniem pierwszeństwa dostępu do rynku pracy dla obywateli polskich (tzw. test rynku pracy).

Od powyższej zasady Ustawa przewiduje szereg wyłączeń bądź uproszczeń. Jedno z takich ułatwień zostało wprowadzone na mocy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz. U. Poz. 588) – dalej jako „rozporządzenie”. Rozporządzenie stanowi, że powierzenie cudzoziemcowi wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę jest dopuszczalne m.in. w przypadku cudzoziemców będących obywatelami Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy, wykonującym pracę przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, niezależnie od liczby podmiotów powierzających im wykonywanie pracy. Zasada ta ma zastosowanie, jeżeli przed podjęciem przez cudzoziemca pracy powiatowy urząd pracy, właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego lub siedzibę podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, zarejestrował pisemne oświadczenie tego podmiotu o zamiarze powierzenia wykonywania pracy temu cudzoziemcowi. Zatem w ramach omawianej procedury obowiązkiem pracodawcy jest wypełnienie odpowiedniego oświadczenia, rejestracja oświadczenia w powiatowym urzędzie pracy oraz zawarcie z cudzoziemcem umowy na piśmie na warunkach określonych w oświadczeniu. Ponadto pracodawca bezzwłocznie powinien przekazać oryginał zarejestrowanego uprzednio oświadczenia cudzoziemcowi.

Przedmiotowa procedura może być stosowana zarówno w stosunku do cudzoziemców, którzy nie mają jeszcze uregulowanej swojej sytuacji pobytowej na terenie Rzeczypospolitej (w takim wypadku oświadczenie stanowi podstawę do ubiegania się przez cudzoziemca o wizę), jak również do cudzoziemców, którzy mogą przebywać na terytorium Rzeczypospolitej. W tym zakresie podmiotom chcącym powierzyć pracę cudzoziemcowi rekomenduje się w pierwszej kolejności sprawdzenie, czy cudzoziemiec posiada ważny dokument uprawniający go do pobytu w Polsce. Pracodawcom z tytułu powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi przebywającemu na terytorium Polski bez ważnych dokumentów pobytowych grożą sankcje.

Jedną z zalet stosowania procedury uproszczonej jest to, że rejestracja oświadczenia w powiatowym urzędzie pracy jest bezpłatna. Jednym z warunków skorzystania z tej procedury jest także zawarcie z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej. W związku z powyższym można powierzyć cudzoziemcowi każdy rodzaj pracy i na podstawie każdego rodzaju umowy, w tym również na podstawie umowy cywilnoprawnej tj. umowy zlecenia czy też umowy o dzieło. Przy wypełnianiu oświadczenia warto pamiętać także o tym, aby termin rozpoczęcia świadczenia pracy nie zaczął biec przed zarejestrowaniem oświadczenia w urzędzie pracy. Z kolei okres wykonywania pracy nie może przekraczać 6 miesięcy w kolejnych 12 miesiącach.

Jeśli dany podmiot będzie zatrudniał cudzoziemca na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia, jest on również obowiązany do dokonania zgłoszenia cudzoziemca w ciągu 7 dni od daty rozpoczęcia przez niego pracy do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego oraz comiesięcznego terminowego odprowadzania składek do ZUS. Jako podmiot powierzający wykonywanie pracy na podstawie umowy o pracę lub umów cywilnoprawnych jest on także obowiązany do wypełniania obowiązków płatnika, w szczególności do obliczania, pobierania i wpłacania zaliczek na podatek dochodowy.

Jeżeli podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi chciałby kontynuować z nim współpracę przez okres dłuższy niż 6 miesięcy, to jest on uprawniony, już po 3 miesiącach wykonywania przez cudzoziemca pracy na podstawie oświadczenia, do złożenia wniosku do wojewody o wydanie zezwolenia na pracę. Przedmiotowe zezwolenie wydawane jest na nieco odmiennych zasadach, niż w przypadku standardowej procedury wydawania zezwolenia na pracę. Wskazać tutaj należy przede wszystkim na brak obowiązku przedkładania informacji starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych w oparciu o lokalny rynek pracy.

Jak widać procedura powierzenia pracy cudzoziemcowi na podstawie oświadczenia nie należy do skomplikowanych. Powyższy tok postępowania prawdopodobnie wkrótce może ulec zmianie. Aktualnie trwają bowiem prace nad zmianą Ustawy, która to po zmianach ma na celu wdrożenie do polskiego porządku prawnego m.in. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu nowelizacji Ustawy, zmiany wynikają z konieczności uszczelnienia procedury dotyczącej wykonywania pracy krótkoterminowej przez obywateli 6 państw (Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy) na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy. Tym samym planowane jest zaostrzenie obowiązującej aktualnie procedury uproszczonej, co niewątpliwie może utrudnić korzystanie z niej. Mając na uwadze aktualny etap procesu legislacyjnego przedmiotowe zmiany nie powinny wejść w życie wcześniej jak w kwietniu 2017 roku.