Blog prawniczy

W związku z tym, że w większości jednostek zobowiązanych do sporządzania sprawozdania finansowego (dalej również jako SF) rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym oraz z racji tego, że aktualnie trwa okres sprawozdawczy, warto przypomnieć najistotniejsze zmiany, jakie zostały wprowadzone do ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (zwaną dalej Ustawą) i odnoszą się co do zasady do sprawozdań finansowych począwszy od roku obrotowego 2016.

Ustawą o zmianie ustawy o rachunkowości z dnia 23 lipca 2015 r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 1333) wprowadzono szereg zmian, które dotyczą m.in. sprawozdań finansowych jednostek. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć niżej wyszczególnione.

Sprawozdanie z działalności jednostki

Określony w art. 49 ust. 1 katalog podmiotów, których kierownik zobowiązany jest do sporządzania sprawozdania z działalności jednostki, został rozszerzony o spółki jawne oraz komandytowe, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej.

Powyższa informacja jest szczególnie istotna dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w formie niesłabnąco popularnych spółek komandytowych, w których zazwyczaj jedynym komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Jednostki małe

Do ustawy została wprowadzona nowa kategoria podmiotu – jednostka mała.

Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 1c Ustawy jednostkami małymi w rozumieniu Ustawy są:

• spółki handlowe (osobowe i kapitałowe),
• inne osoby prawne,
• osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość kwoty określonej w Ustawie,
• oddziały przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej;

jeżeli jednostki te w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony Ustawą – w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony Ustawą, nie przekroczyły co najmniej dwóch z trzech wielkości określonych Ustawą:

a) 17 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
b) 34 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
c) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Ponadto ustalono wzór sprawozdania finansowego dla jednostek małych (załącznik nr 5 do Ustawy).

Kwalifikacja umów leasingu

Rozszerzono krąg podmiotów, które uprawnione są do niestosowania przepisów dotyczących kwalifikacji umów leasingu według przepisów Ustawy, a kwalifikowania ich według zasad wynikających z przepisów podatkowych.

Odstąpiono w tym zakresie od kryterium niepodlegania obowiązkowi badania sprawozdania finansowego (dotychczas możliwość klasyfikowania umów leasingu według przepisów podatkowych miały jednostki niepodlegające obowiązkowi badania SF), a wprowadzono kryteria związane ze skalą prowadzonej działalności. I tak z opisanej powyżej możliwości będą mogły skorzystać jednostki, które za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły dwóch z trzech wielkości:

• 17 000 000 zł – sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
• 34 000 000 zł – przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
• 50 osób – średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

W związku z tym, że progi zostały podwyższone, szerszy krąg podmiotów będzie uprawniony do skorzystania z opisanego powyżej uproszczenia.

Zasada istotności

Do przepisów Ustawy została wprowadzona nowa zasada istotności, którą jednostka winna się kierować stosując przepisy Ustawy.

Informacje wykazywane w sprawozdaniu finansowym oraz skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym należy uznać za istotne, gdy ich pominięcie lub zniekształcenie może wpływać na decyzje podejmowane na ich podstawie przez użytkowników tych sprawozdań. Nie można uznać poszczególnych pozycji za nieistotne, jeżeli wszystkie nieistotne pozycje o podobnym charakterze łącznie uznaje się za istotne (art. 4 ust. 4a Ustawy);.

Koszty prac rozwojowych

Koszty zakończonych prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę na własne potrzeby, poniesione przed podjęciem produkcji lub zastosowaniem technologii, zaliczonych do wartości niematerialnych i prawnych, odpisuje się przez okres ekonomicznej użyteczności rezultatów prac rozwojowych. Jeżeli w wyjątkowych przypadkach nie można wiarygodnie oszacować okresu ekonomicznej użyteczności rezultatów zakończonych prac rozwojowych, to okres dokonywania odpisów nie może przekraczać 5 lat.

W kwestii ulg za działalność badawczo-rozwojową w 2016 roku przeczytasz na naszym blogu również tutaj:
Ulga za działalność badawczo-rozwojową w 2016 r. – definicje oraz mechanizm odliczenia.

Odpowiedzialność za sporządzanie SF

Dotychczas odpowiedzialność za prawidłowe i rzetelne sporządzenie SF oraz sprawozdania z działalności jednostki odpowiadał (jedynie) kierownik jednostki. Aktualnie po zmianie Ustawy za powyższe odpowiada nie tylko kierownik jednostki, lecz również członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego.

Obowiązek badania SF

Krąg podmiotów, których roczne SF podlegają obligatoryjnemu badaniu przez biegłego rewidenta, został rozszerzony o krajowe instytucje płatnicze i instytucje pieniądza elektronicznego.

 
 

Przepisy w nowym, opisanym powyżej brzmieniu, co do zasady mają zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się od 1 stycznia 2016 roku. Jednak większość znowelizowanych przepisów (z nielicznymi wyjątkami określonymi w art. 6 ustawy zmieniającej) można było stosować już do sprawozdań finansowych sporządzanych za rok obrotowy kończący się po dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej przepisy ustawy o rachunkowości, tj. za rok obrotowy 2015.